Беларуская мова

[SIRENA]

Падзялюся яшчэ сваім, можа не зусім "правільным", але дзейсным вопытам у справе далучэння сына 10 год да мовы. Летам ездзілі са знаемымі адпачываць па Беларусі - Брэст, Тураў. 4 дзяцей ад 5 да 10 год і некалькі дарослых. Прапанавала сваім знаёмым "тыдзень беларускай мовы" – хаця б старацца размаўляць па-беларуску, хто як умее, каб слухаць хаця б беларускія словы часцей. Тым больш адзін з бацькоў добра валодае мовай і часта (як правіла, у сваіх нейкіх вузкіх колах) размаўляе свабодна. На яго і была асноўная надзея. Самы малы з дзяцей (5 год) спачатку амаль не ўдзельнічаў, але потым і ён прыняў гульню. Дзеці былі заахвочаны мінімальнымі грашовымі бонусамі за кожны дзень - на кішэнныя расходы (куплялі на іх сабе нейкія сувеніры ў музеях і цацкі-аднаднеўкі). Але дзеці і так бы атрымлівалі тыя грошы на гэтыя мэты пад час сямейнага адпачынку Увялі сістэму штрафаў - сума дзённага бонуса змяншаецца, калі няма намаганняў размаўляць на мове ці калі часта размайляешь па-руску. Самі сумы, не думаю, што ёсць прынцыповая рэч, ды і штрафы амаль не ўжываліся (толькі як напамін), г.зн. ўсё прапанавалася ў выглядзе гульні. Не ўсе аднолькава падтрымалі, але "добрай раніцы", "дзякуй" маглі выціснуць з сябе зранку ці за сталом нават усе дарослыя. Першыя два-тры дні дзеці ўсе вельмі стараліся, потым бацька, які добра валодае мовай, з'ехаў, і мы паступова закончылі беларускі тыдзень, раз-пораз аднак пра яго ўспамінаючы. На днях сын нават прапанаваў зрабіць у сям’і яшчэ раз дні беларускай мовы.

Лічу, што спроба атрымалася. Можа і не вельмі педагагічна ўсё было здзейснена(маю на ўвазе грошы), але крыху разварушыла нашу рускамоўнуя сям'ю. Сведчыць за тое, што ўсёж-такі хутчэй атрымалася хацяб тое, напрыклад, што сын выдаў пасля пра нашага знаёмага знаўцу мовы: "раньше я думал, что дядя В., когда говорил на белорусском языке, немного "тю-тю" (як бы дзівак, ненармальны ???, так я разумею) - "а сейчас тебе нравится говорить на белорусском?" - "да, конечно". Пры гэтым калі дзядзя В. гаварыў па-ангельску с іншаземцамі, гэта ўспрымалася нармальна, а на родную мову такая вось атрымалася рэакцыя... Добра, што ў сына адносіны памяняліся. Прыемна, што дзеці чулі добрыя словы і ад чужых людзей калі размаўлялі па-беларуску: прадаўшчыца ў краме, касірка, проста незнаёмы дзядзька ў музеі паравозаў у Брэсце і г.д. Мы, канешне, расказвалі людзям, што мы не такія уж знаўцы мовы, але імкнемся частей з ёй сутыкацца і проста часцей размаўляць. І гэта людзям таксама падабалася.

Калі некаму даспадобы наш вопыт, паспрабуйце!

 

[имя-как-имя]

калі белмова ўспрымаецца імі пакуль, ды на жаль ня толькі імі, як нешта цалкам ненатуральнае

На днях наблюдала в Беларусбанке, КАК посмотрела кассир на девушку, обратившуяся в окошко по-белорусски, и как сквозь зубы с ней общалась. Даже стоявший позади немолодой мужчина поинтересовался у кассира, чем же она настолько возмущена.

Дзяўчаты, далучайцеся! Усё ў нашых руках. Пачнем з сябе, падтрымаюць і дзеці. Не цяпер, так праз якойсьці час. Мы самі адказныя за то, што нашыя дзеці кажуць "дзярэўня" .(Кацярына, як разумееш, гэта толькі прыклад )

Все так, но вот мне с себя сложно начать - я думаю на русском, и когда говорю по-белорусски, мне кажется, что искусственность некая очевидна. Не говоря уже о том, что не всякий раз с ходу и слово подходящее вспомнится.

 

[имя-как-имя]

А табе практыка..

Практика - когда диалог. Детям до диалога далеко. Пока мой максимум - объяснить непонятные слова, указать на однокоренные, помочь их перевести. Ну и когда встречается какое-то особенно фонетически красивое, или меткое, или интересное белорусское слово, обязательно обращаю на это внимание детей.

А ў мяне супрацьлеглае ўражаньне. ))) Але тут нюанс: гаворка ідзе пра беларускую мову, прыгожую, слушную, не пра трасянку.

Не, я трасянку з беларускай мовай не блытаю.
И не стану утверждать, что преобладает такая реакция, как мне довелось увидеть. Просто она тоже имеет место быть.
Не говоря о том, что для некоторых специально обученных людей белорусская речь как красная тряпка и команда "фас" одновременно.

 

[Роса]

некоторых специально обученных людей белорусская речь как красная тряпка и команда "фас" одновременно

Во, как на меня)))))))) Терпеть не могу. Аж трясти начинает, к психиатру надо идти))))))

 

[Nulka]

Дзяўчаты, усіх люблю! Прыемна і, прызнацца, нечакана на такую тэму натрапіць. Мяне вельмі цешыць, што вы ёсць!
Дзеля практыкі, хачу параіць вам беларускамоўны сайт dzietki.org
Там ёсць шмат матар'ялаў (і літаратуры, і дыяфільмаў, і аўдыя, і нават флэш-гульняў) для дзяцей па-беларуску. Ну і форум, дзе можна весці дыялогі з белмоўнымі мамамі.
Яшчэ, раней пры Таварыстве Беларускай Мовы былі ўрокі маўлення, здаецца, нават бясплатныя. Можа быць, і цяпер ёсць.
Ну і яшчэ запрашаю да нас у госці -- мы заўсёды радыя гасцям. Мой Адась у школу не пайшоў сёлета, яму 6, а Яначцы -- 9 месяцаў. Адзінае што, Дась у свае шэсць ужо даволі добра засвоіў і рускую, і часта з рускамоўнымі людзьмі пераходзіць на рускую... але паспрабуем яго пераканаць папрацаваць трэнажорам

 

[имя-как-имя]

А паслухаць... У цябе талерка ёсьць? Белсат ня ловіць? Па інету глядзі. Я неяк залезла, песьня! Адзін "Моўнік" чаго каштуе!

Ай, про послушать речь я вообще не вела, здесь проблем нет никаких, послушать найдется где, было бы желание.

А па гарадскім транспарце ды ў краме... Міф аб маёй сьмерці дужа перабольшаны.(с)

Я плохо переношу как городской транспорт, так и магазины. )) И людей в последнее время тоже не очень.

А вообще, если б умела так, как Nulka, я бы, пожалуй, попробовала. Белорусский язык заслуживает того, чтоб на нем говорили правильно, а не как придется. Поэтому я в повседневном общении выбираю тот, которым владею лучше.
Говорят, быстрее усваивают язык те, кто поначалу пытается говорить, как умеет, не боясь ошибиться. Не про меня, к сожалению.

 

[Marisol]

Я плохо переношу как городской транспорт, так и магазины. И людей в последнее время тоже не очень.

+1000
З жахам адчуваю, што мая мізантропія паступова павялічваецца))

Просто она тоже имеет место быть.

Я некалькі разоў сутыкнулася ў юнацтве, амаль на роўным месцы. Галоўнае тут - не разгубіцца, і культурна растлумачыць апаненту, што ён ідыёт))

Мой Адась у школу не пайшоў сёлета, яму 6

А вы не пайшлі, бо ўзросту не хапала, ці прынцыпова? Я таксама хачу Стэфу аддаць у 7, не раней, але ж наваколле, акрамя маёй мамы, на гэты кошт надта турбуецца

 

[Дюдюка]

Добры дзень усім! Зацікавіла мяня тэма. Прачытала. Хочацца выказаць некаторыя думкі з пункту гледжання прафесіянала. Сітуацыя са станам беларускай мовы, мякка кажучы, засмучае, бо бачу узровень моўнай падрыхтаванасці студэнтаў, якія да мяне прыходзяць. Па-беларуску яны не тое што гаварыць не могуць, але і чытаць. Але і з рускай мовай у іх тая ж праблема: ім цяжка пабудаваць звязанае выказванне. Уся праблема ў тым, што многія з іх вельмі мала чытаюць, а гэта, безумоўна, адбіваецца на слоўнікавым запасе, на агульным культурным узроўні.

У маім дзяцінстве было шмат цікавых твораў на беларускай мове, напэўна, зараз іх яшчэ больш.

Ёсць многа цікавага ў беларускай літаратура. Але, на жаль, у школьную праграму ўключаны творы, якія ці не цікавы для дзяцей ці не зразумелыя ім. Тое, што можна пачытаць, напрыклад, у 4-6 класах, чамусьці прыбралі з праграмы. Вось і вывучаюць дзеці творы, якія, на думку чыноўнікаў ад адукацыі, будуць цікавы школьнікам.

Я звычайна раю знаёмым гэты падручнік: http://old.knihi.com/www/padrucnik/downloads.htm. Там і дыялёгі ёсць.

Добры дапаможнік. Але ёсць адна праблема: у сучаснай беларускай літаратурнай мове асіміляцыя па мяккасці (усЬлед, сЬсвяту, гадзінЬнік) на пісьме не передаецца. Калі дзіця будзе чытаць тое, што напісана ў прапанаваным падручніку, то спрацуе зрокавая памяць - на пісьме з'явяцца памылкі, у прыватнасць мяккі знак там, дзе яго не павінна быць.
Тое самае і з вымаўленне і перадачай на пісьме гукі І, прыназоўніка БЕЗ, часціцы Не.
Я толькі За, каб беларусы размаўлялі на роднай мове. Але вучыць трэба адразу правільна

 

[Вишенка]

О, колькі ў нас тут беларускамоўнага народу!
Што да нас, то маё дзяўчо пакуль што па-беларуску не гаворыць, што мяне засмучае

 

[Лариса Коланда]

Ну і яшчэ запрашаю да нас у госці -- мы заўсёды радыя гасцям.

Алiна, калі ласка, запрасі мяне:clapping: На следующей неделе я буду уже здорова Я россиянка сама, но хочу выучить язык, и чтобы дети тоже могли размаўляць. У меня большой барьер - начать общаться, хотя бы элементарные слова начать произносить, мне в этом нужна помощь. Муж по вечерам читает нам (мне и детям) сказки на беларускай мове. Я сейчас как собака - почти все понимаю, а говорить не могу. Словарный запас, я думаю, можно подтянуть по учебнику от prosto_kat.

Еще просьбы к тем, кто в теме белорусского языка:
1. посоветуйте РУССКО-белорусский словарь грамотный
2. посоветуйте группу для изучения и общения, что-то у меня мало уверенности в своих силах, что сама справлюсь хотя бы на первое время

 

[Вишенка]

Лариса Шелег, slounik.org

 

[Stasia]

Для дарослых і дзяцей рэкамендую кнігу "Размаўляй са мной па-беларуску". Там вельмі шмат практыкаванняў менавіта на маўленне.
Ну, а каб дзіцё размаўляла, то кнігі не дапамогуць -- трэба размаўляць. Можна гуляць з дзецьмі беларускмоўнымі.

 

[Вишенка]

посоветуйте группу для изучения и общения, что-то у меня мало уверенности в своих силах, что сама справлюсь

пазнаёміцца з беларускамоўнымі бацькамі, хаця б на dzietki.org

Можна гуляць з дзецьмі беларускмоўнымі.

Стася, дзе ў нас знайсці дзяцей, якія гавораць па-беларуску і не гавораць па-руску?

 

[Джеймсон]

У першую чаргу трэба павялічваць слоўнікавы запас, а для гэтага неабходна чытаць, многа чытаць.

Катерина, кнiжкi чытаць, казкi, паданнi i iнш. слухаць кожны дзень

Только чтение не поможет, нужно обязательно пересказывать прочитанное, тогда будет результат. Плюс перевод со словарем очень полезная штука.

 

[Дюдюка]

Ізноў жа, да чаго мы прыходзім. А чаму б выкладчыкам беларускае мовы не звярнуцца з ініцыятывай, гэтую праграму перагледзець?)) Але, як заўсёды, нікому ні да чаго няма справы...))) Будзем чакаць, як з той мовай, што само зробіцца...

Так неаднойчы выступалі з прапановамі, у адказ: "Нам лучше знать, что изучать в школе и в каком количестве". Тут праблема яшчэ ў тым, што многія чыноўнікі ад адукацыі ні гадзіны не працавалі ў школе, для іх школьнае жыццё настолькі аддаленае. І яны проста не чуюць тых, хто вучыць дзяцей.
Чаму Вы думаеце, што нічога не робіцца. Робіцца, але пакуль гэта не пачне рабіцца на дзяржаўным узроўні - будзе вельмі складана.

 

[Tat]

Але вучыць трэба адразу правільна

вот как это сделать, если я не изучала белорусский язык, т.к. жила в России, читать могу и речь с большего понимаю, а вот говорить не могу, так как помочь моему первоклашке в изучении, но не навредив своим неправильным произношением и прочим.

 

[Mahima]

то кнігі не дапамогуць -- трэба размаўляць.

помогут хотя бы мне - слова повспоминать, поузнавать. Чтобы говорить.

 

[Stasia]

Вишенка,А навошта такія патрэбныя? Проста папярэдзіць адразу, каб на расейскую не пераходзілі.

 

[Лариса Коланда]

slounik.org

благодарю. Мне б чтобы скачать

 

[Zoryana]

Дюдюка, Большое вам спасибо! Подписываюсь под каждым вашим словом. Вы как будто мои мысли прочитали. Кстати, и на вопрос, который я пыталась задать другим участникам беседы, - о правописании некоторых белорусских слов - ответили (имею в виду вот это)

Але ёсць адна праблема: у сучаснай беларускай літаратурнай мове асіміляцыя па мяккасці (усЬлед, сЬсвяту, гадзінЬнік) на пісьме не передаецца.

Мне тоже очень нравится, как звучит белорусский язык, он очень выразительный, мягкий, красивый, по-моему. Сама я не белоруска, в РБ живу только (или уже?) 19 лет. Поэтому свободно говорить по-белорусски не могу, к сожалению. Но в семейном кругу пытаюсь. Муж неплохо знает язык, все необходимые официальные документы пишет на белорусском. Сын по белорусскому языку и литературе - один из лучших учеников в классе (хотя не белорус по национальности).
Я никогда не считала белорусский «трасянкой», то есть каким-то второсортным, что ли. В своем профессиональном окружении очень часто общаюсь с носителями белорусского языка, причем такими, которые говорят на мове постоянно, то есть и в быту тоже. Моя подруга пишет песни на тексты белорусских авторов. Говорит, что воспринимает его как более музыкальный, что ли. У меня самой был показательный случай. Однажды пришлось по требованиям редакторов научного сборника переводить свою статью на белорусский. Переводила не сама, конечно, обращалась за помощью к профессионалам. Интересно то, что на белорусском статья по-новому «заиграла», как-то ярче, свежее, как мне показалось.
Так что я обеими руками за то, чтобы не только этнические белорусы, но и другие граждане РБ активнее подключились к изучению, распространению белорусского языка.
Вот только один небольшой нюанс. Мне кажется, не стоит в начальной школе изучать русский и белорусский одновременно, с 1 класса. Они слишком близки, во многом похожи. Поэтому у детей в голове – полная каша. То есть, если два различных языка, например, русский и английский, в сознании ребенка четко дифференцируются, то относительно русского и белорусского такой дифференциации нет. В этом, я думаю, еще один корень проблемы. Хотя, конечно, самая главная проблема заключается в том, что наши дети и подростки мало читают как на русском, так и на белорусском. В этом я полностью с вами согласна.
Извините, что так длинно получилось. Просто захотелось высказаться по этому вопросу.