Беларуская мова

[katia-ka]

Зрабіцца слабым, без сілаў.

Сінонім слову знясілець?

 

[k_ja_ra]

katia-ka, так.

 

[Дюдюка]

Дюдюка, а са словамі памагаць, памагаты гэта як стасуецца?
Гэта не аднакарэнныя словы, такім чынам?

Гістарычна так. Але ў школьнай практыцы разглядаецца прапанаваны ланцужок. А калі глядзець гісторыю ўтварэння, то будзе адзін корань.
Перагледзела розныя слоўнікі (марфемныя і словаўтваральныя), я больш схіляюся да такой структуры без-да-памож-н-ы (слоўнік Бардовіча і Шакуна, і гэтыя ж аўтары аналагічны слоўнік для школы)

а ў слове сею?

Я звычайна разглядаю марфемню структуру ў транскрыпцыі: [с'эj-а-ц'] [с'эj-у].У інфінітыве ёсць яшчэ суфікс -а-, а ў асабовай форме - толькі корань і канчатак.

Дюдюка, ой, а можна скарыстаюся выпадкам, што вы тут, і спытаюся?
Якога склону вымагае прыназоўнік "па"?
Ці ёсць сёння адзінае меркаванне наконт гэтага?
А калі ёсць, то дзе, у якім месцы яно прапісанае?
Дзякуй.

Як правіла, прыназоўнік па ўжываецца з месным склонам. Таксама можа ўжывацца з вінавальным і радзей з давальным. Пра прыназоўнік можна пачытаць у "Тлумачальным слоўніку беларускіх прыназоўнікаў" П.П.Шубы

 

[kolesnikova]

там так і напісана? Я лічу, што правільна -занядужыў. Корань дуж.

не, менавіта знядужаў

 

[k_ja_ra]

Гістарычна так. Але ў школьнай практыцы разглядаецца прапанаваны ланцужок. А калі глядзець гісторыю ўтварэння, то будзе адзін корань.

Прабачце, я не вельмі зразумела. Гістарычна корань адзін, але ў школе вывучаецца як розны? :blink: гэта як так? То бок у школе дапамагаць і памагаты НЕадкарэнныя словы?
А як гэта дзецям тлумачаць, цікава? "Ты туды не глядзі, ты сюды глядзі?"

Я вельмі здзіўленая, па шчырасці.:scratch:

Як правіла, прыназоўнік па ўжываецца з месным склонам. Таксама можа ўжывацца з вінавальным і радзей з давальным.

З вінавальным больш-менш ясна.
Пытанне наконт меснага і давальнага.
Я натрапіла на інфармацыю, што ў адукацыі апошнім часам узяты вектар, так бы мовіць, на сістэмнае ўжыванне пасля "па" меснага склону. Ніякага давальнага.
Чалавек, які гэта пісаў, спасылаўся на штосьці кшталту метадычных рэкамендацый па выкладанні бел. мовы. Толькі без цытат, а што, маўляў, ёсць такія рэкамендацыі.
Мне яны бачацца правільнымі. Але было б цікава даведацца, ці гэта насамрэч так?
Бо ў выпадках, дзе кажацца пра давальны склон, ці формы давальнага і меснага склону назоўнікаў папросту супадаюць, як тут, прыкладам:

Рабіць па справядлівасці. ▪ Пісьмо па парадку

ці давальны склон неяк мала ўцямна абгрунтаваны, як тут, прыкладам:

Меркаваць аб заўтрашнім надвор'і па вячэрняму небу.

Чаму не "па вячэрнім небе"?
Цікава проста, "па вячэрнім небе" будзе лічыцца за памылку ў школе?

Можаце як-небудзь гэта пракаментаваць?
Мне, праўда, вельмі-вельмі цікава.) Я ўжо даўно мучуся гэтым пытаннем.)

 

[kolesnikova]

дзяўчаты, а навошта ў 3 классе такія цяжкія словы для разбору даваць? я думаю, что дастаткова у гэтым узросце дать паняцце корню, прыстаўкі і гэтак далей. Дарослыя з цяжкасцямі разбіраюцца.

 

[k_ja_ra]

а навошта ў 3 классе такія цяжкія словы для разбору даваць?

Тое ж пытанне.)
То навошта вы даяце?
У школе ж гэтага няма, не?

 

[kolesnikova]

k_ja_raгэта дамашняя работа на заўтра. Дадзена дзецям для падрыхтоўкі да к.р.

Нічога зверх праграммы, як я разумею.

Па рускай мове ткасама былі словы цяжкія па гэтай тэме, зараз не памятаю, але нават тут, на форуме, дзяўчаты пыталіся, як правільна разбіраць. Птица, пташка - корень пт, вьет - корень вь.

 

[k_ja_ra]

гэта дамашняя работа на заўтра. Дадзена дзецям для падрыхтоўкі да к.р.

ужОс.(((((

====

"Тлумачальным слоўніку беларускіх прыназоўнікаў" П.П.Шубы

Вось гляджу наўскідку:

21. з Д. у адз. і М. у мн. л. Ужываецца для ўказання на падставу, абгрунтаванне. Па гэтакай назе можна яшчэ жыць. Ты, можна сказаць, зусім проста ходзіш. Яна ж у цябе здаўных (К.Чорны). Па тым, як неспакойна пазіраў ён назад, на дарогу, як нервова мяў ён у руках сцяблінку малачаю, відаць было, што ён чымсьці вельмі ўстрывожаны (М.Лынькоў).

http://slounik.org/153476.html
Ну дзе тут давальны склон???
Асабліва у падкрэсленым месцы?
Дый тут: Па гэтакай назе можна яшчэ жыць.
Якое пытанне тут да слова "нага"? Хіба не "па чым?"

Трызненне, імхо.

Дюдюка, а як правільна: рабіць штосьці па жаданні ці па жаданню?
У школе на сёння як правільна?

 

[Дюдюка]

З вінавальным больш-менш ясна.
Пытанне наконт меснага і давальнага.
Я натрапіла на інфармацыю, што ў адукацыі апошнім часам узяты вектар, так бы мовіць, на сістэмнае ўжыванне пасля "па" меснага склону. Ніякага давальнага.
Чалавек, які гэта пісаў, спасылаўся на штосьці кшталту метадычных рэкамендацый па выкладанні бел. мовы. Толькі без цытат, а што, маўляў, ёсць такія рэкамендацыі.
Мне яны бачацца правільнымі. Але было б цікава даведацца, ці гэта насамрэч так?
Бо ў выпадках, дзе кажацца пра давальны склон, ці формы давальнага і меснага склону назоўнікаў папросту супадаюць, як тут, прыкладам:

ці давальны склон неяк мала ўцямна абгрунтаваны, як тут, прыкладам:

Чаму не "па вячэрнім небе"?
Цікава проста, "па вячэрнім небе" будзе лічыцца за памылку ў школе?

Можаце як-небудзь гэта пракаментаваць?
Мне, праўда, вельмі-вельмі цікава.) Я ўжо даўно мучуся гэтым пытаннем.)

У працэсе развіцця мовы адбываюцца змены ва ўжыванні прыназоўнікаў - у спалучэні іх са склонамі і ў выражэнні значэнняў. Я ўсё жыццё памятаю, што прыназоўнік па ўжываўся з месным, вінавальным і давальным (менавіта ў такой паслядоўнасці, пачынаючы з найбольш пашыранага). Пры ўжыванні прыназоўнікаў трэба таксама ўлічваць і значэнне склонаў.
Па вячэрнім небе - гэта правільна, за памылку не павінны лічыць. (Я школе не працую і не ведаю іх метадычных рэкамендацый). У гэтым выразе ніяк не можа быць формы давальнага склону, таму што асноўнае значэнне давальнага склону - гэта значэнне ўскоснага аб'екта, г.зн. абазначае асобу ці прадмет, на які накіравана дзеянне, таксама можа мець значэнне ўскоснага суб'екта ў безасабовых сказах. А ў прапанаваным выразе не прасочваюцца гэтыя значэнні. Тут яскрава відаць асноўнае значэнне меснага склону - абазначэнне месца.

дзяўчаты, а навошта ў 3 классе такія цяжкія словы для разбору даваць? я думаю, что дастаткова у гэтым узросце дать паняцце корню, прыстаўкі і гэтак далей. Дарослыя з цяжкасцямі разбіраюцца.

А гэта ўжо дзяржаўная праблема. Многія падручнікі ,і ў прыватнасці для 3 класа, пісалі людзі (пры ўсёй маёй павазе да іх) ,якія даўно ў школе не працуюць, а для некаторых з іх беларуская мова з'яўляецца не асноўнай.

Вось гляджу наўскідку:

http://slounik.org/153476.html
Ну дзе тут давальны склон???
Асабліва у падкрэсленым месцы?
Дый тут: Па гэтакай назе можна яшчэ жыць.
Якое пытанне тут да слова "нага"? Хіба не "па чым?"

Пісала вышэй, што трэба глядзець на значэнні склонаў. Па назе - давальны са значэнне ўскоснага аб'екта.
Па тым, як неспакойна... - гэта месны склон.

Дюдюка, а як правільна: рабіць штосьці па жаданні ці па жаданню?
У школе на сёння як правільна?

Правільна толькі так - рабіць па жаданні, значэнне склона - прычына.

 

[Jahenka]

ние от kolesnikova
прыйшоў - корань йшоў? прыстаўка пры?
так

а прыйшла? прыйшлі? ідзі (увогуле аднакаранёвае з імі?), хадзі сюды...
слова без кораня нейкае ))

 

[k_ja_ra]

Па вячэрнім небе - гэта правільна, за памылку не павінны лічыць. (Я школе не працую і не ведаю іх метадычных рэкамендацый). У гэтым выразе ніяк не можа быць формы давальнага склону,

Па вячэрняму небу адсюль: http://www.skarnik.by/tsbm/49158 п.22 (5-томны тлумачальны слоўнік бел. мовы)
Атрымліваецца, далёка не ўсяму там можна верыць?

значэнне давальнага склону - гэта значэнне ўскоснага аб'екта, г.зн. абазначае асобу ці прадмет, на які накіравана дзеянне,

але такое ж значэнне паказанае і для меснага склону:

III. АБ'ЕКТНЫЯ АДНОСІНЫ.
10. з М. (радзей - з Д. у адз. і М. у мн. л.). Ужываецца пры абазначэнні прадмета, на які накіравана дзеянне (удар, дакрананне і пад.). Біць па вадзе. Ударыць па назе. Стукнуць па стале.

http://slounik.org/153476.html
Як жа тут разабрацца?
І чым "па назе" тут адрозніваецца ад "па назе" ужо вось тут:

Па гэтакай назе можна яшчэ жыць.

Па тым, як неспакойна... - гэта месны склон.

Згодная з вамі.
Але прыводзіцца гэты выраз чамусьці, як прыклад склону меснага, як бачна ў цытаце.
Парадокс, аднак...

Правільна толькі так - рабіць па жаданні, значэнне склона - прычына.

А чаму тады ў згаданым вамі слоўніку чытаем наступнае:

VII. ПРЫЧЫННЫЯ АДНОСІНЫ.

20. з Д. у адз. і М. у мн. л. Ужываецца для ўказання на прычыну дзеяння. Рабіць па ўласнай ахвоце. Сказаць па абмылцы. Не з'явіцца па невядомай прычыне. □ Сядзі дома, Макар Пятровіч, яшчэ пасяўная не скончылася, няма калі раз'язджаць па ўсялякаму глупству (М.Лобан). Схіліўшы долу светлачубую галаву, на якой нейкім цудам, толькі па ўласнай ахвоце, трымаецца пілотка, хлопец успамінае (Я.Брыль). Кніга тая - «Прыгоды бравага ваякі Швейка». Па слепаце начальства яна трапіла ў казармы або як? (там жа). Зразумела, што і крытык, як сапраўдны <...> патрыёт, пільна сочыць за тым, каб хто-небудзь па непаразуменню ці па злому намеру не зганьбіў таго, што дорага нашаму чалавеку, у першую чаргу не зганьбіў бы без дай прычыны самога нашага чалавека

Карацей, агульная выснова - справа ясная, што справа цьмяная. Нават болей чым цьмяная...

п.с. зразумейце правільна, я з вамі не спрачаюся, а, наадварот, згодная.
Проста бачу безліч супярэчнасцяў у слоўніках, якія лічацца чымсьці кшталту ісціны ў апошняй інстанцыі.

п.с. 2 і яшчэ вось чаго я не разумею.
Калі пры вызначэнні склона так важна ўлічваць яго значэнне, то чаму ж тады пры адных і тых жа значэннях у адзіночным ліку карыстаецца давальны склон, а ў множным - месны? Гэта як так адбываецца? Склон мяняе сваё значэнне ў залежнасці ад ліку?
Ці давальны склон тут папросту прыцягнуты за вушы?
Да таго ж там, дзе назоўнік раіцца ставіць у давальным склоне, займеннік ставіцца ў месным.

Ужыванне формы Д. у адз. і М. у мн. л. з гэтым прыназоўнікам адзначаецца толькі пры залежных назоўніках; займеннікі ж заўсёды маюць форму М.

http://slounik.org/153476.html

 

[kolesnikova]

а прыйшла? прыйшлі? ідзі (увогуле аднакаранёвае з імі?), хадзі сюды...
слова без кораня нейкае

:haha: ідзі, хадзі - корань дз :biggrin:

прыйшла, прыйшлі - корань йшл :biggrin:
увогуле нейкія дзіўныя корні...

 

[Jahenka]

прыйшла, прыйшлі - корань йшл

вось мне інтуітыўна здаецца. што -л- - гэта суфікс. Атрымліваецца корань - йш. Ну прыкольны корань )) Але хацелася б меркаванне спецоў - праверыць сваю інтуіцыю

 

[Дюдюка]

а прыйшла? прыйшлі? ідзі (увогуле аднакаранёвае з імі?), хадзі сюды...
слова без кораня нейкае ))

вось мне інтуітыўна здаецца. што -л- - гэта суфікс. Атрымліваецца корань - йш. Ну прыкольны корань )) Але хацелася б меркаванне спецоў - праверыць сваю інтуіцыю

Пры-йш-л-а (-л- суфікс, -а канчатак, -йш-корань і пры- прыстаўка)
Аналагічна і прыйшлі.
Ідз-і, хадз-і. (у абодвух словах корань і канчатак).
Напраклад, формы загаднага ладу бі (б-і), ві (в-і), пі (п-і) і г.д. корань адна літара і канчатак -і.

k_ja_ra, прабачце, у мяне няма часу, каб пісаць.
Так, ТСБМ на сённяшні дзень устарэў, трэба перавыданне, бо мова з'ява жывая, якая няспынна развіваецца. І ў ім вельмі многа калек з рускац мовы. Не рэкамендую карыстацца слоўнікамі для вывучэння граматыкі мовы.
на сённяшні дзень, асноўны склон для прыназоўніка па - месны.
Наконт словазлучэння па вячэрнім небе. Хутчэй за ўсё яно будзе выкарыстоўвацца разам з дзеясловамі руху (ісці, плыць і інш.), а гэтыя дзеясловы патрабуць формы меснага склону з прыназоўнікам па.

 

[k_ja_ra]

Не рэкамендую карыстацца слоўнікамі для вывучэння граматыкі мовы.

Дык вы ж мне сама слоўнік прапанавалі ў адказ на маё пытанне наконт граматыкі.)))
Я яго і паглядзела.)))
А так, я з вамі згодная.) І тут таксама:

ТСБМ на сённяшні дзень устарэў, трэба перавыданне, бо мова з'ява жывая, якая няспынна развіваецца. І ў ім вельмі многа калек з рускац мовы.

Але па маіх назіраннях мовазнаўцы маюць схільнасць на слоўнікі такі спасылацца ў падобных выпадках.)

Дзякую вам за адказы.)
За гэты асабліва:

на сённяшні дзень, асноўны склон для прыназоўніка па - месны.

Гэта мяне, уласна, і цікавіла.)))

 

[k_ja_ra]

Дюдюка, калі дазволіце, апошняе пытанне.

Па ўказанаму Вамі адрасу электроннай пошты высланы ліст са спасылкай на форму электроннага звароту.

Гэта граматна складзены сказ? Па-беларуску?
Дзякуй.

 

[Дюдюка]

Дюдюка, калі дазволіце, апошняе пытанне.
Гэта граматна складзены сказ? Па-беларуску?
Дзякуй.

Можна і неапошняе ))
Няправільна пабудаваны сказ. У беларускай мове не ўжываецца са словам адрас прыназоўнік па, правільна выкарыстоўваць прыназоўнік на: даслаць на адрас, адправіць на адрас, пісаць на адрас і г.д.
Правільна будзе На ўказаны Вамі адрас адпраўлены ліст са спасылкай на форму электроннага звароту.

 

[k_ja_ra]

Можна і неапошняе ))

Дзякуй.)
Мне падалося, што вы крыху сярдуеце.) Таму не хацелася злоўжываць вашым цярпеннем.)
Але буду мець на ўвазе.)
Калі з'явяцца чарговыя пытанні, буду звяртацца.)

Няправільна пабудаваны сказ.

Гэта з сайта адміністрацыі самі_ведаеце_каго.
На пошту дасылаецца пры электронным звароце.
Як думаеце, там ЗУСІМ спецыялістаў няма?
Каб хаця б такую дробязь па-чалавецку зрабіць?(
Прыкра.(

====

Гвалт з нацыянальнай тапаніміі — небяскрыўдная забава

У Беларусі плануюць унесці змены ў законы «Аб мовах» і «Аб назвах геаграфічных аб’ектаў», якія дазволяць даваць назвы геаграфічным аб'ектам не выключна на беларускай мове, як цяпер, але і на рускай. У выпадку прыняцця змен, у Беларусі могуць масава з'явіцца вуліцы «Страіцеляў», «Жалезнадарожная». Спецыялісты ўпэўненыя: прыняцце праекта змяненняў можа прывесці да знішчэння нацыянальнай тапанімікі і спарадзіць катастрафічную сітуацыю. Пра гэта і гаворыцца ў артыкуле прафесара Лемцюговай, які мы прыводзім ніжэй. У такой сітуацыі павінен прагучаць і голас грамадскасці. Адрасы інстанцый, у якія варта кіраваць свае звароты, мы прыводзім у канцы артыкула.

Чытаць цалкам http://nn.by/?c=ar&i=122305

 

[k_ja_ra]

Пра прыназоўнік "па" і яго ўжыванне: Алесь Каўрус. Сінтаксіс адкрыты і схаваны.

п.с. гэта ў працяг размовы вышэй.